Czym właściwie jest strategia?[1]
(efektywna) strategia = plan + wzorzec
Strategia to:
- PLAN (lub coś w tym stylu) – kierunek lub sposób działania na przyszłość, droga, aby dostać się stąd tam.
- WZORZEC – konsekwentny sposób zachowania i działania w czasie.
Organizacje działają 2-torowo: tworzą plany na przyszłość oraz rozwijają wzorce na podstawie przeszłych doświadczeń
Stąd podział na strategię zamierzoną (zakładaną, planowaną) oraz zrealizowaną. Oczywiście są też strategie niezrealizowane.
I teraz pojawia się pytanie: czy zrealizowana strategia to ta, która była zamierzona?
Strategia zrealizowana w 100% zakłada z jednej strony bezbłędną zdolność przewidywania, z drugiej… – całkowitą nieelastyczność. Dowodzi, że celem samym w sobie jest zrealizowanie strategii, a nie chwytanie szans rynkowych i unikanie ryzyka. Strategia niezrealizowana (tj. zrealizowana na poziomie 0%) dowodzi natomiast krótkowzroczności i nieumiejętności dostosowania się do wymogów rynku.
2 podstawowe typy strategii – prościej się nie da
Najprościej rzecz ujmując, wyróżniamy 2 typy strategii – zrealizowaną i niezrealizowaną oraz podkategorie.
Zamiary, które zostały w pełni zrealizowane można nazwać celową strategią (deliberate strategy), te, które nie zostały zrealizowane – niezerealizowaną strategią (unrealized strategy). Henry Mintzberg wyróżnia jeszcze jeden typ strategii – strategię wyłaniającą się[2] (emergent strategy), która, jak wspomniałam, wpisuje się w kategorię strategii zrealizowanej, nie przynależy jednak do kategorii strategii zakładanej. Mówimy o niej, kiedy przyjęty wzorzec działania nie był wcześniej zakładany i jest owocem podejmowanych jedna po drugiej decyzji, które w końcu przekształciły się w spójny system działania tudzież wzorzec.
Trzeba pamiętać, że raczej żadna strategia nie będzie w 100% zrealizowana, a więc nie będzie w 100% celowa, żadna też nie powinna być w 100% strategią wyłaniającą się. Pierwsza opcja zakłada, że organizacja się nie uczy, druga – że nie ma kontroli nad tym, co robi.
Zdrowo działające organizacje przyjmują często rozwiązania parasolowe (dziś częściej powiemy – zwinne, choć to niedokładnie to samo)[3], główne kierunki są zdecydowanie celowe, natomiast w ich ramach (pod parasolem) mogą pojawiać się niezaplanowane wcześniej, a nawet nie wzięte pod uwagę szczegóły. Wyznaczamy zatem najważniejsze kierunki, nie planujemy w najdrobniejszych szczegółach.
Strategia zamierzona
Strategia zamierzona to oficjalnie sformułowana strategia opierająca się na standardowych narzędziach (np. analiza SWOT, PESTEL, 5 sił Portera…). Innymi słowy, to po prostu formalny business plan. O ile w przypadku zamierzonej strategii mówimy o jej sformułowaniu, o tyle w przypadku strategii wyłaniającej się, mówimy o jej formowaniu (kształtowaniu) się.
Strategia wyłaniająca się
Według Henry’ego Mintzberga strategia wyłaniająca się to zestaw działań lub zachowań, które są spójne w czasie i stanowią zrealizowany wzorzec, który nie był wyraźnie zamierzony na etapie planowania strategii. Termin „strategia wyłaniająca się” oznacza, że organizacja uczy się tego, co sprawdza się w praktyce. Ten nieplanowany element strategii pojawia się w odpowiedzi na nieoczekiwane możliwości i wyzwania. To strategia, która „się dzieje”.
Złoty środek?
O dziwo, istnieje. Organizacja potrzebuje żywej strategii, nie tej wyrytej w kamieniu. Potrzebny jest margines swobody działania, który każda organizacja powinna indywidualnie określić, najlepiej i na podstawie wcześniejszych doświadczeń i na podstawie analizy ryzyka związanego z tą swobodą. Zamierzona strategia daje poczucie celowości działań, natomiast wyłaniająca się strategia weryfikuje na bieżąco, co działa w praktyce i wprowadza organizację na drogę samodoskonalenia.
Podobne artykuły
Sprawdź, czy zespół zna strategię
[1] Wpis przygotowany w oparciu o świetną, a mało znaną w Polsce książkę Henry’ego Mintzberga The Rise and Fall of Strategic Planning, Pearson Education Limited, 2000
[2] Tłumaczenie własne. Nie znalazłam obowiązującego w j. polskim tłumaczenia. Emergent strategy można w tym kontekście przetłumaczyć również jako „strategia wschodząca” lub „pojawiająca się”, jednak „wyłaniająca się” wydaje mi się najbardziej adekwatna.
[3] Koncepcja wschodzącej strategii powstała w połowie lat 90. XX w.
