fbpx
myślenie strategiczne, strategia, strategia firmy, planowanie scenariuszowe

To 2. z cyklu wpisów o 4 aspektach planowania strategicznego w nieco innym niż tradycyjne ujęciu.

Planowanie strategiczne to nie tylko myślenie o przyszłości, ale również podejmowanie działań, by na nią wpływać i ją kształtować. Innymi słowy, powołując się na Russela Ackoffa, amerykańskiego teoretyka organizacji, można powiedzieć, że planowanie to projektowanie oczekiwanej, czy też pożądanej przyszłości i skutecznych sposobów na osiągnięcie tego celu.

A co to ma wspólnego z kontrolowaniem przyszłości?

Oczywiście przyszłości nie można kontrolować, a sytuacja i doświadczenie minionego roku pokazały dobitnie, że nie jesteśmy w stanie kontrolować nawet teraźniejszości. Od wielu lat mówiliśmy o rzeczywistości VUCA czyli nieprzewidywalnym i zmiennym otoczeniu rynkowym. Mam wrażenie, że to co się stało, sprawiło, iż nieprzewidywalność i zmienność doprowadzone są do kwadratu i zarządzamy w świecie VUCA do kwadratu. I prawdopodobnie to się nie zmieni. Nie zmienia to jednak faktu, że na przyszłość warto się przygotować.

Ciekawe jest to, że niezależenie od okoliczności, jako ludzkość, powtarzamy te same schematy. W 2005 r. Ackoff mówił tak:

Tak dużo czasu spędza się obecnie na martwieniu się o przyszłość, że teraźniejszość może iść do piekła. Jeśli nie naprawimy teraz niektórych braków systemowych, przyszłość jest skazana na bycie tak samo rozczarowującą, jak teraźniejszość.

Hmm… czyż nie jest podobnie teraz?
Eksperci Gartnera podkreślają, że nie wrócimy do takiej „normalności”, jaką znaliśmy przed pandemią. Trzeba zatem już teraz tworzyć nową normalność i przygotować się na przyszłość, jakkolwiek nieuchwytna ona by nie była.

A wracając do Ackoffa, którego myśl opiera się upływowi czasu – fundamentalne pytanie, przed jakim stajemy, przed jakim staje każda organizacja, brzmi:

Gdzie chcielibyśmy być teraz?
Wiedząc to, możemy teraz podjąć działania by zminimalizować przepaść między tym, gdzie jesteśmy teraz, a gdzie chcielibyśmy być. Przyszłość kreujemy przez to, co robimy dzisiaj. Teraz to jedyny czas, kiedy możemy działać.

Czy jest zatem jakiś sposób, by mieć przyszłość pod kontrolą?

„Resilient strategy” i planowanie scenariuszowe

Wprawdzie planowanie scenariuszowe nie zapewni nam supermocy kontrolowania przyszłości, pomoże jednak przygotować elastyczną strategię. Coraz częściej mówi się o resilient strategy (nie doszukałam się obowiązującego jeszcze polskiego tłumaczenia). Wydaje się, że tzw. rezyliencja to jej nowy wymiar – coś więcej niż agile i zwinność.

Na czym zatem polega planowanie scenariuszowe i jak je wykorzystać?

Planowanie scenariuszowe to bardziej zaawansowana i bardziej strategiczna wersja planowania metodą ORP tj.  wg 3 scenariuszy: optymistycznego, realistycznego i pesymistycznego. Planowanie scenariuszowe skupia się na elemencie niepewności i dlatego wydaje się być najbardziej adekwatne w planowaniu strategicznym w dobie niepewności.

Planowanie scenariuszowe krok po kroku

  1. Zidentyfikuj najważniejsze siły makroekonomiczne wpływające na Twój biznes/Twoją firmę oraz Twoich interesariuszy
  2. Ustal krytyczne niepewności – zmienne, które wpływają na Twój biznes/Twoją firmę
  3. Określ prawdopodobieństwo wystąpienia – prawdopodobne i niepewne/trudne do przewidzenia (to właśnie tymi trudnymi do przewidzenia trzeba się zająć)
  4. Wybierz 2 krytyczne niepewności, które wzajemnie się warunkują
  5. Stwórz macierz niepewności – umieść ww. wybrane czynniki niepewności na osi, budując opozycje (np. oś pionowa to wzrost gospodarczy vs. recesja, oś pozioma to powrót do pracy stacjonarnej vs. utrzymanie modelu pracy zdalnej (ewent. wprowadzenie modelu pracy hybrydowej)
  6. Opracuj scenariusze dla każdej ćwiartki (np. jeżeli będzie recesja, w będziemy pracować hybrydowo to… itd.)
  7. Przedyskutuj konsekwencje i możliwe ścieżki działania.

Warto zadać sobie następujące pytania:

  • Na ile elastyczny jest nasz model działania?
    Jakie obszary naszej działalności są najbardziej podatne na zmiany?
  • Co powinniśmy zmienić a co podtrzymać? (prosta metoda stop-start-continue – przestań-zacznij-kontynuuj)
  • Jak komunikować perspektywę możliwych zmian pracownikom?

Co daje planowanie scenariuszowe?

Planowanie scenariuszowe to narzędzie, które pozwala:

  • przetestować elastyczność obecnej strategii względem różnych możliwych przyszłych alternaty
  • pozwala stworzyć strategię, która bierze pod uwagę czynniki niepewności, a dzięki temu stworzyć różne, alternatywne modele działania

Myślenie nieoczywiste

Planowanie scenariuszowe to myślenie nieoczywiste. W odróżnieniu od podejścia ORP, które zazwyczaj bierze pod uwagę tylko jeden czynnik (w dużym uproszczeniu: jeżeli sprzedaż pójdzie nam dobrze, to… jeżeli źle, to…) i jest bardziej analityczne, planowanie scenariuszowe bierze pod uwagę wzajemny wpływ dwóch różnych czynników na działalność i przyszłość firmy, a to pozwala na bardziej wielowymiarowe spojrzenie i opracowanie różnych ścieżek działania w zależności od sytuacji.
Oczywiście pojawia się naturalne pytanie co, jeżeli żaden z tych scenariuszy się nie spełni? Pewno może się tak zdarzyć, jednak przeprowadzenie takiej analizy biznesowej w czterech wymiarach po pierwsze poszerza horyzonty, po drugie uczy myślenia scenariuszami, a po trzecie któryś z tych scenariuszy na pewno będzie stanowić wkład pod kolejne analizy i decyzje.
Dla pewności, warto stworzyć scenariusze dla kilku par krytycznych niepewności. Dzięki temu spojrzenie na przyszłość biznesu będzie dużo bardziej wszechstronne. Inwestycja czasu wydaje się być niewielka w porównaniu z zyskiem, jaki może przynieść.

 

Jeżeli szukasz osoby, która może przeprowadzić taką sesję strategiczną dla Twojego zespołu, napisz lub zadzwoń – chętnie poprowadzę taki warsztat dla Was (zdalnie lub stacjonarnie, jeżeli sytuacja na to pozwoli).

Napisz lub zadzwoń:
a.brataniec@powiewmozliwosci.pl
605-738-928

 

Podobne artykuły:

Myślenie o przyszłości

Przedstaw strategię

Sprawdź, czy zespół zna strategię

2 najważniejsze typy strategii